I. Corinthen 15 - Statenvertaling 1657 met inleidingen en kanttekeningen (SV1657) (2024)

I. Corinthen 15:1

D. ick brengh u wederom in gedachtenisse.

I. Corinthen 15:1

I. Corinthen 15:1

Gr. ge-euangelizeert .

I. Corinthen 15:1

Namelick, met den geloove.

I. Corinthen 15:1

D. tot noch toe stantvastigh zijt gebleven.

I. Corinthen 15:2

I. Corinthen 15:2

Ofte, saligh sult worden .

I. Corinthen 15:2

Ofte, onthoudt met wat reden , ofte, woorden .

I. Corinthen 15:2

Namelick, het welck geschiet, als men in ’t geloove niet en volherdt, ’t welck dan een bewijs soude zijn van geen oprecht geloove. siet Gal. 3. ver s 4.

I. Corinthen 15:3

Dat is, voornamelick, als de eerste ende voornaemste hooftstucken onser Christelicke religie, 1.Corinth. 2.2. 2.Timoth. 2. ver s 8. Ofte, onder de eerste , namelick, hooftstucken des Euangeliums, Hebr. 6.2.

I. Corinthen 15:3

Namelick, met leeren ende prediken.

I. Corinthen 15:3

Namelick, van Godt, ende onsen Heere Iesu Christo . Siet 1.Cor. 11.23. Soo dat dit niet en is een leere van my ofte eenige menschen versiert, maer van Godt gekomen ende ons van hem gegeven om den menschen te verkondigen.

I. Corinthen 15:3

I. Corinthen 15:3

Nam. om voor deselve daer door te voldoen, tot onser versoeninge, 1.Petr. cap. 3. ver s 18.

I. Corinthen 15:3

Namelick, des Ouden Testaments. Siet Actor. cap. 26. ver s 22. Rom. 1.2. Ephes. 2.20.

I. Corinthen 15:4

I. Corinthen 15:4

I. Corinthen 15:5

Dat is, van Petrus. Siet van desen naem Ioan. 1.43. 1.Corinth. 1.12. Galat. cap. 2. ver s 9.

I. Corinthen 15:5

I. Corinthen 15:5

I. Corinthen 15:5

Nam. Apostelen, dewelcke hoewelse doe maer elf en waren, door Iudas uytvallen het getal vermindert zijnde, nochtans den name van dat getal behielden, alsoo het selve korts daer na wederom vervult wiert. Siet Ioan. 20.24. Actor. 1.25.

I. Corinthen 15:6

Wanneer dit geschiet zy en wort van de Euangelisten niet beschreven. Sommige meynen dat het geschiet is op den olijfbergh, als hy ten hemel opgevaren is, Luce 24.50. Actor. 1.9. Ander meynen dat dit geschiet zy in Galilea, daer hy vele discipelen hadde. Siet Matth. 28.7.

I. Corinthen 15:6

Gr. tot nu toe blijven , Dat is, noch in het leven zijn.

I. Corinthen 15:6

D. gestorven zijn. Siet Psalm 13.4. Dan. 12.2. Matth. 9.24. ende 27.52. Actor. 7.60. 1.Corinth. 7.39. ende 11.30. ende oock hier vers en 18, 20, 51.

I. Corinthen 15:7

Onder de Apostelen zijn twee geweest, die Iacobus genaemt zijn, een die een sone Zebedei was, ende een broeder Ioannis, Matth. 4.21. ende 10.2. van Herodes gedoot, Actor. cap. 12. ver s 2. ende een die een sone Alphei was, toegenaemt de kleyne, Marc. 15.40. ende de broeder des Heeren, Galat. 1.19. om dat hy een sone was van de suster des moeders onses Heeren. Siet de aenteeckeninge op Marc. cap. 15. ver s 40. Actor. 12.2, 17. ende 15.13. Van wien van beyden dit verstaen moet worden is onseker, alsoo de Euangelisten van dese verschijninge oock geen gewagh en maken.

I. Corinthen 15:7

Waer door sommige verstaen de Apostelen, ofte de elf alle te samen by een zijnde vergadert: ende dat ver s 5. deselve oock verstaen worden, doe sy sonder Thoma waren vergadert, Ioan. 20.24. Doch andere verstaen het niet alleen van de twaelve, ver s 5. maer oock van alle de andere, die van hem uytgesonden waren om het Euangelium te prediken, Luce 10. ver s 1. Rom. 16.7.

I. Corinthen 15:8

I. Corinthen 15:8

De Apostel vergelijckt hemselven hier by, ten aensien van sijne haestige ende onverwachte bekeeringe ende beroepinge, die beschreven wort Actor. cap. 9. ende geschiet is, na dat de Heere Christus ten hemel gevaren was. Ende om dat hy Christum te voren hadde vervolght.

I. Corinthen 15:9

I. Corinthen 15:9

Gr. niet genoeghsaem .

I. Corinthen 15:9

I. Corinthen 15:10

Namelick, een geloovigh Christen, ende boven dien een Apostel des Heeren.

I. Corinthen 15:10

Ofte, in my, tegen my .

I. Corinthen 15:10

Dat is, niet sonder vele vruchten voort te brengen.

I. Corinthen 15:10

I. Corinthen 15:10

Namelick, soo in het bedienen des Apostelschaps, als in het verdragen van allerley verdruckinge ende vervolginge, die hy beschrijft 2.Corinth. cap. 11.

I. Corinthen 15:10

Namelick, de andere Apostelen, die voor de hemelvaert Christi beroepen zijn geweest, ende met hem op der aerden verkeert hebben: gelijck oock in’t volgende ver s.

I. Corinthen 15:10

Namelick, als door mijn eygene krachten dat werckende, overmits ick daer van maer een instrument en ben.

I. Corinthen 15:10

Dat is, die Godt my heeft bewesen, ende waer door hy mijnen arbeyt zegent.

I. Corinthen 15:11

Namel. de andre Apostelen. siet ver s 10.

I. Corinthen 15:11

Namel. dat Christus gestorven is voor onse sonden, begraven, ende opgestaen van den dooden. siet vers en 3, 4.

I. Corinthen 15:12

Namelick, van my, ende van de andere Apostelen.

I. Corinthen 15:12

D. hoe kan dan bestaen het gene sommige seggen. Dese vrage brenght mede eene berispinge ende aenwijsinge van de ongerijmtheyt deser dwalinge.

I. Corinthen 15:12

Soo en was dan dese dwalinge niet gemeyn der geheeler gemeynte, maer sommiger alleen, welcker namen niet uytgedruckt en worden, gelijck 2.Timoth. 2. ver s 17. op dat hyse door haer te beschamen van de bekeeringe niet en soude afschricken.

I. Corinthen 15:12

D. wesen en sal in de laetste toekomste Christi .

I. Corinthen 15:13

D. soo sal dese ongerijmtheyt daer uyt moeten volgen, dat Christus niet opgeweckt en is uyt den dooden. De reden hier van is, om dat Christus ’t hooft is, ende de geloovige sijne leden, die te samen een lichaem maken. Soo de leden niet en souden levendigh gemaeckt worden, soo en soude het hooft oock niet levendigh zijn. Want het soude een wanschapen lichaem zijn, daer van het hooft soude leven, ende de leden doot zijn ende blijven.

I. Corinthen 15:14

D. mijne ende der andre Apostelen.

I. Corinthen 15:14

D. valsch, onwaerachtigh.

I. Corinthen 15:14

D. uw’ geloove en heeft geenen vasten gront, ende sal niet bekomen ’t eynde des selven, het welck is de saligheyt der zielen.

I. Corinthen 15:15

Ofte, om dat wy tegen Godt getuyght hebben .

I. Corinthen 15:16

De reden van dit gevolgh siet op de aenteeck. ver s 13.

I. Corinthen 15:17

Namel. overmits ghy gelooft dat Christus om uwer sonden wille overgelevert is in den doot, ende om uwer rechtveerdiginge is opgeweckt, Rom. cap. 4. ver s 25. het welck te vergeefs soude gelooft worden, soo hy niet opgeweckt en ware. Siet ver s 14.

I. Corinthen 15:17

Dat is, om uwer sonden wille der verdoemenisse noch onderworpen, alsoo het een bewijs soude wesen, dat van Christo voor uwe sonden niet en soude voldaen zijn, indien hy in den doot gebleven ware.

I. Corinthen 15:18

D. eeuwighlick verdoemt.

I. Corinthen 15:18

Dat is, in den geloove Christi , ende in de hope der saliger opstandinge door Christum , 1.Thessal. 4.14. Apocal. cap. 14. ver s 13.

I. Corinthen 15:18

Dat is, gestorven. Siet ver s 6.

I. Corinthen 15:19

Dat is, siende alleenlick op die dingen, ofte alleen om die dingen, die dit leven aengaen, ende die ons in dit leven souden konnen toekomen: het welck soude zijn, indien daer geen opstandinge der dooden en soude wesen.

I. Corinthen 15:19

Gr. elendiger . Want de Christenen niet alleen de wereltsche wellusten versaken, maer oock om de belijdenisse der waerheyt veel kruys, verdruckinge, ende vervolginge onderworpen zijn.

I. Corinthen 15:20

I. Corinthen 15:20

Dat is, uyt de voorgaende bewijsredenen blijckt dat het seker is dat Christus van den dooden is opgeweckt.

I. Corinthen 15:20

Dat is, dewijle hy eerst opgestaen is, daer uyt volght, dat oock de gene die in hem ontslapen zijn, sullen opgeweckt worden, gelijck door de eerstelingen der vruchten Gode opgeoffert zijnde, de gantsche masse der selver geheylight wiert, Exod. cap. 22. ver s 29. Deuter. 26.1. Rom. 11.16.

I. Corinthen 15:20

I. Corinthen 15:20

Namelick, in Christo . siet ver s 18.

I. Corinthen 15:21

I. Corinthen 15:21

Namelick, Adam, ver s 22.

I. Corinthen 15:21

Dat is, soo heeft oock Godt geordineert dat de opweckinge der dooden door eenen mensche soude gedaen worden.

I. Corinthen 15:21

Namelick, Christum , ver s 22.

I. Corinthen 15:22

Ofte, door Adam , Dat is, door de sonde die Adam heeft gedaen, ende alle sijne nakomelingen in hem, als zijnde in sijne lendenen, Rom. cap. 5. ver s 12.

I. Corinthen 15:22

Dat is, de schult ende nootsakelickheyt van te sterven, ofte van den tijtlicken doot (want van deselve wort hier alleen gesproken) over haer gehaelt ende gebracht hebben.

I. Corinthen 15:22

Ofte, door Christum .

I. Corinthen 15:22

Namelick, geloovige, die in Christo zijn ontslapen: gelijck de tegenstellinge hier vereyscht. Want hoewel Christus alle menschen in het gemeyn sal opwecken, oock de godtloose ende ongeloovige, als haer rechtveerdigh Rechter, om haer aen lichaem ende ziele eeuwelick te straffen, Matth. cap. 25. ver s 32. Ioan. 5.28. Actor. 24.15. 2.Corinth. 5.10. Apocal. 20.12, 13. soo worden hier nochtans verstaen de gene die Christi zijn, ende die hy opwecken sal als haer hooft, daer van hy d’eerstelingh is, ver s 23.

I. Corinthen 15:22

Dat is, opgeweckt uyt den dooden. Want daer van wort hier gesproken, niet van de geestelicke levendighmakinge.

I. Corinthen 15:23

Namelick, des tijts van Godt daer toe bestemt.

I. Corinthen 15:23

Dat is, gelijck tusschen de opofferinge der eerstelingen, ende het insamelen der vruchten eenigen tijt tusschen beyden was, Exod. 23. ver s 16. ende 34.22. alsoo is’er oock tijt tusschen de opstandinge Christi ende der geloovige.

I. Corinthen 15:23

Dat is, die hem toebehooren, die sijne lidtmaten zijn, hem door een waer geloove ingelijft. Siet de aenteeckeninge op het voorgaende ver s.

I. Corinthen 15:23

Namelick, om te oordeelen de levende ende doode, ten uytersten dage.

I. Corinthen 15:24

Namelick, van dese tegenwoordige eeuwe ofte werelt. Ofte, van dese regeeringe Christi , die hy nu als Middelaer bedient.

I. Corinthen 15:24

Namelick, Christus .

I. Corinthen 15:24

Namelick, dat hy nu als Middelaer bedient, door de predicatie des woorts sijne Kercke vergaderende, door sijnen Geest deselve wederbarende, ende door sijne kracht tegen de vyanden beschermende. Want dat en sal als dan niet meer noodigh zijn.

I. Corinthen 15:24

Dat is, Gode die daer is de Vader, namelick Christi , ende oock der geloovige, Ioan. 20.17.

I. Corinthen 15:24

I. Corinthen 15:24

Datse niet alleen de overhant niet en hebbe, maer oock niet meer en zy.

I. Corinthen 15:24

Dit verstaen sommige van alle Overheden oock wettige ende goede, want die en sullen als dan niet meer van nooden zijn: Andere van alle heerschappije ende macht, het zy der onreyne geesten, ofte der menschen, die haer tegen Christi Rijck gestelt hebben.

I. Corinthen 15:25

I. Corinthen 15:25

Dat is, sijn Konincklick ampt als Middelaer volvoeren. Dat dan Psalm 110.1. geseght wort (waer op de Apostel hier siet) dat hy soude sitten ter rechter hant Godts, wort hier uytgeleght van den Apostel, heerschen als Koningh , gelijck oock in den selven Psalm ver s 2. heerscht in het midden van uwe vyanden .

I. Corinthen 15:25

Daerom, soo lange dit niet en is volvoert, en sal Christus de geloovige uyt den dooden niet opwecken. Ende daer na sal hy ophouden te regneeren ofte heerschen, op sulcke wijse als hy nu als Middelaer doet.

I. Corinthen 15:25

Namelick, sijns Koninckrijcks, ende voornamelick den duyvel ende alle sijne instrumenten, die haer tegen hem stellen, ofte niet en willen dat hy over haer sal heerschen, Luce cap. 19. ver s 27.

I. Corinthen 15:25

Dat is, teenemael overwonnen ende vernielt sal hebben. siet Ios. 10.24.

I. Corinthen 15:26

Dat is, die laetst sal overwonnen ende te niete gedaen worden.

I. Corinthen 15:26

Namel. des levens ende der saligheyt der menschen. Want de doot vernielt het leven, ende is daer door als een vyant der nature.

I. Corinthen 15:26

D. wech genomen wort, ende in plaetse van dien ’t leven wederom door de opstandinge gegeven. Siet ver s 54.

I. Corinthen 15:26

Namelick, de tijtlicke ende lichamelicke doot: want daer van wort hier gesproken.

I. Corinthen 15:27

I. Corinthen 15:27

Namelick, Godt de Vader.

I. Corinthen 15:27

Ende volgens dien oock alle vyanden, waer onder oock de tijtlicke doot is.

I. Corinthen 15:27

Namelick, Christi . Siet van dese plaetse breeder verklaringe Hebr. 2.6.

I. Corinthen 15:27

Dat is, onder hem gestelt, om al wat vyandigh is te niete te doen, dat het sijn Rijck niet meer en beschadige.

I. Corinthen 15:27

Namelick, Godt de Vader. Ofte, dat het is sonder dien .

I. Corinthen 15:27

Namelick, Christo .

I. Corinthen 15:28

Namelick, afgeleght hebbende, niet sijne Godtlicke nature ende macht, maer dese wijse van bedieninge sijns Middelaers ampts, welcke hy als een Gesante des Vaders als dan volkomelick volbracht ende uytgevoert sal hebben.

I. Corinthen 15:28

Namelick, de Vader.

I. Corinthen 15:28

D. sijne gemeynte voorts door hemselven als ware Godt met den Sone ende den Heyligen Geest sonder middel verheerlicke.

I. Corinthen 15:29

Dat is, wat nut ende voordeel sullen sy voor dat doen verkrijgen?

I. Corinthen 15:29

Ofte, over de doode .

I. Corinthen 15:29

Ofte, doopinge gebruycken . Dit wort verscheydelick uytgeleght. Sommige verstaen het van’t Sacrament des doops door welcken wy gemeynschap hebben aen de doot Christi , ende opentlick betuygen dat wy als voor doode, ende der werelt afgestorvene willen gehouden zijn, Rom. cap. 6. vers en 2, 3. Andere verstaen het van de gene die met kruys ende vervolginge alsoo worden gedoopt, datse gelijck als in een geduerige doot zijn. Want alsoo wort het woort doopen al te met genomen, Marc. cap. 10. ver s 38. Luce 12. ver s 50. Eenige verstaen het van de gene die de lichamen der doode wiesschen, alsoo de woorden voor de doode gedoopt worden , oock wel konnen overgeset worden, over de doode doopen , Dat is, wasschen, welcke wijse van doen ten tijden der Apostelen gebruyckelick was, Actor. 9. ver s 37. ende het woort doopen al te met oock wasschen beteeckent, Marc. 7.4. Luce 11.38. Hebr. 9.10. het welck met het ooghmerck des Apostels oock niet qualick over een komt.

I. Corinthen 15:30

Namelick, Apostelen, Leeraren, ende oock alle geloovige.

I. Corinthen 15:30

Namelick, van niet alleen onse goederen ende goeden name, maer oock ons leven te verliesen om Christi wille. Dit soude van ons te vergeefs gedaen worden, soo daer geen opstandinge en ware.

I. Corinthen 15:31

Dat is, ick en ben niet alleen in perijckel des levens, maer worde oock dagelicks met soo vele verdruckingen overvallen, dat mijn leven meer een geduerige doot is, als een leven, 2.Corinth. cap. 11. ver s 23. Siet hier van 1.Corinth. cap. 4. ende 2.Corinth. capp. 11. 12.

I. Corinthen 15:31

Dat is, by de getrouwigheyt, die ick in Christi sake altijt hebbe getoont, daer van ick met rechte mach roemen. Anders, by uwen roem , Dat is, by den roem die ick hebbe van u, dat ick u door mijnen dienst tot den geloove gebracht hebbe. Siet 2.Corinth. 7. ver s 4.

I. Corinthen 15:32

Dat is, gelijck somtijts by de menschen geschiet. Ofte, op dat ick oock van my selven wat segge, gelijck de menschen plegen te doen, Rom. 3.5. 2.Corinth. 11. vers en 16, 17, 21.

I. Corinthen 15:32

Dit kan verstaen worden eygentlick, dat de Apostel tot Ephesen in de schouwplaetse den wilde beesten soude voorgeworpen zijn geweest, om van deselve verscheurt te worden, zijnde nochtans van Godt wonderbaerlick daer van verlost. Dan alsoo Lucas beschrijvende het gene hem binnen Ephesen over gekomen is, Actor. cap. 19. hier van geen gewagh en doet, soo verstaen sommige dit oneygentlick van den strijt die de Apostel binnen Ephesen gehadt heeft met sijne tegenpartijen, die hy by wilde beesten vergelijckt, om datse hem sochten te verscheuren ende vernielen, gelijck hy den Keyser Nero oock vergelijckt by eenen leeuw, 2.Timoth. cap. 4. ver s 17.

I. Corinthen 15:32

Dit kan oock bequamelick gevoeght worden met de volgende woorden.

I. Corinthen 15:32

I. Corinthen 15:32

D. laet ons in wellusten leven, ende goet cier alle dagen maken. D’Apostel verhaelt de woorden die de Epicuristen plegen te gebruycken, zijnde oock verhaelt Iesa. cap. 22. ver s 13. ende wil seggen, dat sy daer in gelijck souden hebben, indien daer geen opstandinge en soude zijn.

I. Corinthen 15:32

Dat is, seer haest.

I. Corinthen 15:32

Dat is, sullen wy door de doot uyt dit leven wech genomen worden.

I. Corinthen 15:33

Dat is, en laet u door sulcke redenen der Epicuristen niet verleyden.

I. Corinthen 15:33

Ofte, quaden ommegangh . Dit is een ver s genomen uyt een Heydensch Poëet Menander , met welck Paulus wederleght de voorgaende reden der Epicuristen, toonende de schade die sulcke redenen mede brengen.

I. Corinthen 15:34

Namelick, uyt den slaep der sorgeloosheyt.

I. Corinthen 15:34

Dat is, waerlick, ernstelick. Ofte, om rechtveerdelick te wandelen.

I. Corinthen 15:34

Dat is, wacht u dat ghy niet en vervalt in de grouwelicke sonde van Epicuristerije ende sorgeloosheyt.

I. Corinthen 15:34

Namelick, van uwe gemeynte: gelijck ver s 12.

I. Corinthen 15:34

Namelick, de rechte kennisse: hoedanige zijn de gene, die de opstandinge der dooden loochenen.

I. Corinthen 15:34

Dat is, op dat ghy u meught schamen datter onder u zijn die sulcke grove ende schadelicke dwalingen volgen: ende daer door te beter bewogen worden om sulcke dwalingen te vlieden.

I. Corinthen 15:35

Namelick, van die Epicuristen.

I. Corinthen 15:35

Dat is, hier tegen werpen.

I. Corinthen 15:35

I. Corinthen 15:35

Gr. Hoe worden de doode opgeweckt , D. hoe is’t mogelick dat de doode, welcker lichamen vergaen, verrot, van de beesten gegeten, of met vyer verbrant zijn, et c. weder souden levendigh worden?

I. Corinthen 15:35

Dese vrage wort beantwoort ver s 37, et c.

I. Corinthen 15:36

Dit seght de Apostel niet om te schelden, Matth. 5. ver s 22. maer om aen te wijsen haer onverstant in dese sake, Galat. 3.1.

I. Corinthen 15:36

I. Corinthen 15:36

Gr. en wort niet levendigh gemaeckt , D. wast niet op, en brenght geen vruchten voort: want oock het gewas der aerden sijn leven heeft.

I. Corinthen 15:36

D. verrotte in de aerde. Soo ’t dan niet onmogelick en is, dat een verrot zaet ofte graen weder opwast ende groeyt, gelijck wy dagelicks sien op onse ackers, ende in onse tuynen, soo en is het oock niet onmogelick, dat Godt de verrotte lichamen wederom levendigh make.

I. Corinthen 15:37

D. dat voort komen ende wassen sal uyt’et gezaeyde zaet.

I. Corinthen 15:37

Namelick, dat dorre ende verstorven schijnt te zijn.

I. Corinthen 15:37

Dat is, gelijck by exempel.

I. Corinthen 15:37

Ofte, der andere zaden .

I. Corinthen 15:38

Dat is, hoewel Godt in de eerste scheppinge de aerde kracht gegeven heeft om kruyden, granen, ende vruchten voort te brengen, soo is het nochtans dat hy selve door sijne almachtigheyt soodanige gewassen oock dagelicks voort brenght, na sijn believen, Psalm 104.13, 14, et c. 1.Cor. 3.7.

I. Corinthen 15:38

D. van deselve soorte zijnde daer het zaet van is, uyt welck het voort komt.

I. Corinthen 15:39

Dewijle tegen geworpen soude konnen worden, na de mael het vleesch van andere dieren niet opgeweckt en wort, dat alsoo ’t vleesch der menschen oock niet en sal opgeweckt worden, aengesien het eenerley schijnt te zijn, soo antwoort d’Apostel datter onderscheyt is tusschen ’t vleesch der menschen ende van andere dieren. De reden en wort niet uytgedruckt, maer is dese de voornaemste, om dat het vleesch der menschen van een redelicke ende onsterflicke ziele is levendigh gemaeckt geweest, ende ’t lichaem der andere dieren, van een onredelicke ziele, die met het vleesch sterft ende vergaet: ende oock om dat Godt aen de redelicke menschen, niet aen de onredelicke dieren, sijne genade ende rechtveerdigheyt, na lichaem ende ziele, eeuwelick wil betoonen.

I. Corinthen 15:39

D. van eenerley conditie: alsoo dattet met het een vleesch soude moeten gaen gelijck met het ander.

I. Corinthen 15:40

D. die in den hemel zijn, ofte met hemelsche hoedanigheden begaeft: gelijck daer zijn de sterren des hemels, ende gelijck wesen sullen de verheerlickte lichamen der geloovige.

I. Corinthen 15:40

D. die ofte van der aerden voort gekomen zijn, of op der aerden zijn, ende aerdsche hoedanigheden onderworpen.

I. Corinthen 15:40

D. de glantz ofte hoedanigheyt.

I. Corinthen 15:41

D. selfs oock is’er onderscheyt onder de lichamen die in den hemel zijn, aengaende haren glantz.

I. Corinthen 15:41

D. der andere sterren. Want oock de sonne ende de mane sterren zijn.

I. Corinthen 15:42

I. Corinthen 15:42

D. gelijck daer onderscheyt is tusschen vleesch ende vleesch, ende tusschen lichamen ende lichamen in heerlickheyt, soo sal oock in de opstandinge onderscheyt zijn tusschen de hoedanigheden onser lichamen, die wy nu hebben op der aerden, ende die wy hebben sullen na de opstandinge in den hemel.

I. Corinthen 15:42

D. dese onse lichamen, die wy nu op de aerde hebben, worden afgeleght, zijnde nu de verderflickheyt onderworpen: maer deselve opgeweckt zijnde sullen voortaen onverderflick zijn: blijvende wel deselve lichamen, maer begaeft met andere hoedanigheden.

I. Corinthen 15:43

D. zijnde een doot lichaem, dat leelick ende onaengenaem is om te sien ende te handelen. Siet Philip. 3. ver s 21.

I. Corinthen 15:43

D. schoon ende blinckende, gelijck de sterren ende de sonne, Matth. 13.43. ende 17.2.

I. Corinthen 15:43

D. zijnde allerley swackheyt, kranckheyt, ende mismaecktheyt onderworpen.

I. Corinthen 15:43

Namelick, om alle verderflickheyt tegen te staen, ende te weeren, ende om sich selven krachtelick ende haestelick te bewegen gelijck de mensche sal willen.

I. Corinthen 15:44

Gr. zielick , D. dat van de ziele beweeght wort in alle natuerlicke werckingen tot voedsel, beweginge, voortteelinge, ende dergelijcke, streckende.

I. Corinthen 15:44

D. niet ten aensien van het wesen, maer alleen ten aensien van de geestelicke hoedanigheden, daer mede het verciert sal wesen: ende om dat het door den Geest Godts sal beweeght worden, de ziele met het licht des geests vervult zijnde.

I. Corinthen 15:44

D. soo blijckt dan dat de mensche tweederley lichaem toegeschreven wort, niet ten aensien van het wesen, maer van wegen de hoedanigheden: zijnde hier een natuerlick lichaem, ende sal hier namaels zijn een geestelick lichaem.

I. Corinthen 15:45

Namelick Genes. 2. ver s 7.

I. Corinthen 15:45

I. Corinthen 15:45

D. na dat Godt sijn lichaem geschapen hadde uyt het stof der aerde, heeft hy hem een redelicke ende onsterflicke ziele ingeblasen, waer door het lichaem levendigh is gemaeckt, ende beweeght wort: ende alsoo heeft hy boven het verstant, oock een dierlick ofte natuerlick leven, gelijck andere dieren ontfangen.

I. Corinthen 15:45

Namel. Iesus Christus , die oock tegen den eersten gestelt wort, Rom. 5.17, 18, 19. Dese woorden en worden hier niet verhaelt als aldaer oft ergens elders geschreven, maer worden van den Apostel gestelt tegen het gene van den eersten Adam geseght is, dat namelick gelijck wy van den eersten Adam een natuerlick ofte dierlick lichaem ontfangen hebben, wy oock alsoo door den tweeden Adam, namelick Christum , een geestelick lichaem sullen verkrijgen.

I. Corinthen 15:45

D. door de vereeninge der menschelicke nature met de eeuwige Godtlicke nature, die een levendighmakende geest is, is hy ons geworden een Vorst des levens, Actor. 3.15. Ende gelijck hy nu na de opstandinge een geestelick lichaem heeft, dat onsterflick ende onverderflick is, soo sal hy oock soodanige lichamen geven aen alle de gene die van hem afkomstigh zijn, niet door een natuerlicke voortteelinge, maer door een bovennatuerlicke wedergeboorte. Want elcken Adam deelt sijne nakomelingen mede sulcks als hy heeft.

I. Corinthen 15:46

Nam. lichaem. Siet ver s 44.

I. Corinthen 15:46

De Apostel beantwoort hier mede het gene yemant soude mogen tegen werpen, Waerom en geeft ons Christus soodanige geestelicke lichamen niet soo haest wy wedergeboren zijn? ende seght dat alles op ordre moet geschieden, dat het natuerlicke moet voor gaen, ende daer na ’t geestelicke volgen, gelijck het volmaeckte volght op het onvolmaeckte.

I. Corinthen 15:47

Namel. Adam.

I. Corinthen 15:47

Namelick, ten aensien van de stoffe daer uyt sijn lichaem geschapen is, Gen. cap. 2. ver s 7.

I. Corinthen 15:47

D. hebbende een lichaem dat aerdsch is, ende na den val sterflick ende verderflick is geworden, Gen. 3.19. Gr. van stof , namelick, der aerde.

I. Corinthen 15:47

Namel. Christus , die een waerachtigh mensche is, ende de tweede genaemt wort, van wegen den tijt, om dat hy na den eersten gekomen is: gelijck Matth. c. 3. ver s 11. Ioan. 1.27. ende een tegenbeelt des eersten is geworden, Rom. cap. 5. ver s 14.

I. Corinthen 15:47

D. de hemelsche Heere, gelijck in de volgende ver ssen uytgeleght wort. Andere lesen, is hemelsch uyt den hemel : om de tegenstellinge sijne volle leden te beter te geven. Maer alle Griecksche boecken lesen, de Heere uyt den hemel , ende dat past oock wel op de tegenstellinge, alsoo de Apostel hier tegen malkanderen stelt niet den oorspronck der lichamen, maer de afkomste ende weerdigheyt van beyde dese persoonen, die elck soodanige lichamen aen de gene die van haer afkomstigh zijn, mede deelen, als sy selve hebben, ver s 48. Ende hy wort geseght uyt den hemel te zijn, niet ten aensien dat sijne menschelicke nature soude uyt eenige hemelsche materie zijn voort gebracht, maer ten aensien dat hy mensche zijnde oock waerachtigh Godt is in eenen persoon, ende die nu in den hemel zijnde een verheerlickt lichaem heeft, dat met hemelsche ende geestelicke hoedanigheden verciert is.

I. Corinthen 15:48

Dat is, hoedanigen lichaem Adam na den val gehadt heeft, Namelick, sterflick ende verderflick.

I. Corinthen 15:48

Dat is, sulcken lichaem hebben oock alle menschen natuerlicker wijse van hem afkomstigh, soo lange sy op der aerden zijn.

I. Corinthen 15:48

Dat is, sulck een lichaem als Christus nu in den hemel heeft, Namelick, verheerlickt, onsterflick, onverderflick, et c.

I. Corinthen 15:48

Sulcke lichamen sullen oock hebben alle geloovige, na dat sy van den dooden opgeweckt ende in den hemel sullen opgenomen zijn. Ende hier uyt blijckt klaerlick dat de Apostel niet en spreeckt van eenige verscheydenheyt in het wesen der lichamen, maer alleen in de hoedanigheden.

I. Corinthen 15:49

I. Corinthen 15:49

D. Adam hier zijn gelijckformigh in sterflickheyt, ende verderflickheyt, Genes. 5.3.

I. Corinthen 15:49

Dat is, soo sullen wy oock Christo gelijckformigh zijn in heerlickheyt, ende onsterflickheyt, Rom. cap. 8. vers en 17, 29. Philip. 3.21. 1.Ioan. 3.2.

I. Corinthen 15:50

I. Corinthen 15:50

Dat is, sulcke lichamen, die verderflick zijn, gelijck het vleesch ende bloet in dit leven is, ende dat ten aensien datse soodanigh zijn, gelijck in het volgende verklaert wort. Siet Galat. 1.16. Ephes. 6.12. Hebr. 2.14.

I. Corinthen 15:50

Dat is, verkrijgen als by erffenisse, dat is, uyt genade en niet uyt verdienste. Siet Matth. 25. ver s 34.

I. Corinthen 15:50

Dat is, een lichaem dat der verderflickheyt onderworpen is. De Apostel druckt alleen de hoedanigheyt uyt, om te toonen dat hy spreeckt niet van het wesen, maer van de hoedanigheden der lichamen. Siet ver s 48.

I. Corinthen 15:50

D. het eeuwige leven dat onverderflick ende onverganckelick is. Het welck dewijle de geloovige sullen besitten beyde na ziele ende lichaem, soo volght dat hare lichamen oock moeten onsterflick zijn. Want sterflickheyt ende onsterflickheyt tegen malkanderen strijden, ende te samen niet en konnen bestaen.

I. Corinthen 15:51

Dat is, een sake die alle menschen, oock den Propheten ende Apostelen tot noch toe onbekent is geweest.

I. Corinthen 15:51

I. Corinthen 15:51

Namelick, menschen die als dan sullen leven, 1.Thess. 4.17. Want de dagh der toekomste Christi is onseker.

I. Corinthen 15:51

Dat is, sterven: het welck niet en strijt met het gene staet Hebr. 9.27. Want aldaer wort gesproken van de ordinarise wet der nature, ende niet van het gene in ’t laetste van de werelt Godt aen sommige sal willen doen. Oock sal dese veranderinge den sulcken wesen in plaetse van de doot.

I. Corinthen 15:51

Dat is, van sterflicke onsterflick worden. Het welck niet alleen den geloovigen sal geschieden, maer oock den ongeloovigen: doch tot verscheyden eynden; desen, om de eeuwige doot onderworpen te zijn, ende genen, om de eeuwige gelucksaligheyt te genieten: ende oock op verscheyden wijsen, der geloovige lichamen bekleet met heerlickheyt, ende der ongeloovige met smaetheyt, Dan. 12.2. Ioan. 5.29. Ende dese veranderinge sal geschieden niet in ’t wesen der lichamen, maer in hare hoedanigheden, ver s 48.

I. Corinthen 15:52

D. gantsch haestelick, ende snellick.

I. Corinthen 15:52

I. Corinthen 15:52

D. met een groot ende verschrickelick geluyt, gelijck daer is der basuynen ofte trompetten. Dit geluyt wort genaemt de stemme des Soons Godts , Ioan. 5.28. een geschrey ende stemme des Archangels, ende basuyne Godts , 1.Thess. 4.16.

I. Corinthen 15:52

D. die voor dien tijt sullen gestorven zijn.

I. Corinthen 15:52

Namelick, die als dan leven sullen, siet ver s 51.

I. Corinthen 15:53

Namelick, lichaem, dat wy nu hebben ende dragen, Iob 19. vers en 26, 27.

I. Corinthen 15:53

De reden van dese nootwendigheyt wort aengewesen ver s 50.

I. Corinthen 15:53

Namelick, als een nieuw kleet. Siet 2.Corinth. 5. vers en 2, 3. Het selve wesen der lichamen dan sal blijven, maer sy sullen afleggen hare oude sterflicke conditie, ende de onsterflickheyt als een nieuw kleet ende cieraet aen doen. Ende dit sal zijn de veranderinge, waer van te voren is gesproken.

I. Corinthen 15:53

I. Corinthen 15:54

Dat is, volkomelick vervult worden.

I. Corinthen 15:54

Namelick, Iesa. 25.8.

I. Corinthen 15:54

I. Corinthen 15:54

Dit wort verstaen van de tijtlicke doot, ten aensien van de geloovige: ende kan oock verstaen worden van de eeuwige doot. Doch de Apostel past dit alhier op de tijtlicke doot, gelijck uyt het voorgaende blijckt.

I. Corinthen 15:54

Namelick, van Christo , ver s 57. Dat is, gantschelick wech genomen, datter geen doot ofte sterven meer onder de menschen en sal wesen. Siet dergelijcke wijse van spreken 2.Corinth. cap. 5. ver s 4.

I. Corinthen 15:54

Dat is, datse gantsch overwonnen, wech genomen, ende te niete gedaen is, Apocal. cap. 21. ver s 4. Het Hebreeusch woort dat Iesaias hier gebruyckt, kan oock overgeset worden in eeuwigheyt .

I. Corinthen 15:55

Dit is als een triumphliedt, dat de Apostel singht over de overwinninge des doots, genomen, soo het schijnt, uyt den propheet Hoseas, cap. 13. ver s 14. hoewel met eenige veranderinge ende byvoeginge van woorden.

I. Corinthen 15:55

Nam. daer mede ghy ons menschen pleeght de dootsteeck te geven.

I. Corinthen 15:55

Of, graf , want het Hebreeus woort Scheol , ende het Griecksch Hades , welcke van den Propheet ende van den Apostel hier gebruyckt worden, beyde beteeckent. Ende het schijnt dattet hier voornamelick het graf beteeckent, dewijle de Apostel hier handelt van de wechdoeninge des tijtlicken doots.

I. Corinthen 15:55

Namelick, waer door ghy de doode onder u gewelt tot noch toe gehouden hebt, die ghy als dan sult moeten weder geven, ende onder u gewelt niet langer konnen behouden. Siet Apocal. 20.13, 14.

I. Corinthen 15:56

Want om der sonde wille heeft de doot macht over ons, ende is over sulcks gelijck als de wapen om ons te dooden, Rom. 5. ver s 12. ende 6.23.

I. Corinthen 15:56

Want de sonde en wort niet gekent noch toegereeckent dan door de wet: ende als de wet ons yet gebiedt, soo strevelt ons verdorven vleesch daer tegen des te meer, om te doen dat verboden is. Siet Rom. 5.13. ende 7.7, 8, 13.

I. Corinthen 15:57

I. Corinthen 15:57

Namelick, van dese voorgenoemde ende alle andere vyanden.

I. Corinthen 15:57

Die dese overwinninge heeft te wege gebracht, niet voor hemselven, maer voor ons, als hy door sijne doot volkomelick voor de sonden, na eysch der wet, betaelt heeft, ende door kracht sijner opstandinge onse zielen wederbaert, ende onse lichamen ten uytersten dage sal opwecken in heerlickheyt.

I. Corinthen 15:58

Ofte, wel gegront , namelick, in het geloove.

I. Corinthen 15:58

Namelick, tegen de stormwinden ofte watervloeden van versoeckingen.

I. Corinthen 15:58

Dat is, met eenen ernstigen yver ende vlijt altijt voortgaende, ende toenemende.

I. Corinthen 15:58

Dat is, in het werck dat de Heere door den dienst der Apostelen in uwe herten gewrocht heeft, ofte dat hy ons gebiedt dat wy doen sullen, Ioan. 6.29.

I. Corinthen 15:58

D. versekert zijn door de beloften Godts.

I. Corinthen 15:58

Dat is, niet sonder vrucht ende genadige vergeldinge sal zijn.